മറാഠാ സൈനിക ഭൂപ്രകൃതികൾ ഇന്ത്യയുടെ 44-ാമത് യുനെസ്‌കോ ലോക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഇടംപിടിച്ചു
ലോക പൈതൃക സമിതിയുടെ 47-ാമത് സമ്മേളനത്തിൽ കൈക്കൊണ്ട ശ്രദ്ധേയമായ തീരുമാനത്തിലൂടെ, 2024-25 വർഷത്തേക്കുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ഔദ്യോഗിക നാമനിർദ്ദേശമായ ‘മറാഠാ സൈനിക ഭൂപ്രകൃതികൾ’ യുനെസ്‌കോ ലോക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഇടംപിടിച്ചു. ഇതോടെ ഈ അംഗീകാരം ലഭിക്കുന്ന ഇന്ത്യയുടെ 44-ാമത് പൈതൃക കേന്ദ്രമായി ഇത് മാറി. വാസ്തുവിദ്യയിലെ മികവ്, പ്രാദേശിക തനിമ, ചരിത്രപരമായ തുടർച്ച എന്നിവയുടെ വൈവിധ്യമാർന്ന പാരമ്പര്യങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന് ലഭിച്ച ഈ ആഗോള അംഗീകാരം രാജ്യത്തിന് അഭിമാനമായി.
പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി, സാംസ്കാരിക മന്ത്രി ശ്രീ ഗജേന്ദ്ര സിംഗ് ഷെഖാവത്ത്, മഹാരാഷ്ട്ര മുഖ്യമന്ത്രി ശ്രീ ദേവേന്ദ്ര ഫഡ്‌നാവിസ് എന്നിവർ ഈ ചരിത്രപരമായ നാഴികക്കല്ലിനെ പ്രകീർത്തിക്കുകയും ഈ നേട്ടത്തിന് ഇന്ത്യയിലെ ജനങ്ങളെ അഭിനന്ദിക്കുകയും ചെയ്തു.
മറാഠാ സൈനിക ഭൂപ്രകൃതികൾ
പൊതുവർഷം 17-ാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ 19-ാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന ഈ അസാധാരണമായ പന്ത്രണ്ട് കോട്ടകളുടെ ശൃംഖല, മറാഠാ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ തന്ത്രപരമായ സൈനിക കാഴ്ചപ്പാടും വാസ്തുവിദ്യയിലെ കഴിവും വിളിച്ചോതുന്നു.
സിന്ധുദുർഗ് കോട്ട
2024 ജനുവരിയിൽ ലോക പൈതൃക സമിതിയുടെ പരിഗണനയ്ക്കായി ഈ നിർദ്ദേശം സമർപ്പിച്ചു. ഉപദേശക സമിതികളുമായുള്ള നിരവധി സാങ്കേതിക കൂടിക്കാഴ്ചകളും സൈറ്റുകൾ അവലോകനം ചെയ്യുന്നതിനായി ICOMOS-ന്റെ സന്ദർശനവും ഉൾപ്പെടെയുള്ള പതിനെട്ട് മാസത്തോളം നീണ്ട കഠിനമായ പ്രക്രിയയ്ക്ക് ശേഷം, ഇന്ന് വൈകുന്നേരം പാരീസിലെ യുനെസ്‌കോ ആസ്ഥാനത്ത് വെച്ച് ലോക പൈതൃക സമിതി അംഗങ്ങൾ ഈ ചരിത്രപരമായ തീരുമാനം കൈക്കൊണ്ടു.
മഹാരാഷ്ട്ര, തമിഴ്‌നാട് എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിലായി വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങളിൽ മഹാരാഷ്ട്രയിലെ സാൽഹെർ, ശിവ്‌നേരി, ലോഹഗഡ്, ഖാണ്ഡേരി, റായ്ഗഡ്, രാജ്ഗഡ്, പ്രതാപ്ഗഡ്, സുവർണദുർഗ്, പൻഹാല, വിജയദുർഗ്, സിന്ധുദുർഗ് എന്നിവയും തമിഴ്‌നാട്ടിലെ ഗിഞ്ചി കോട്ടയും ഉൾപ്പെടുന്നു.
റായ്ഗഡ് കോട്ട, പ്രതാപ്ഗഡ് കോട്ട
ശിവ്‌നേരി കോട്ട, ലോഹഗഡ്, റായ്ഗഡ്, സുവർണദുർഗ്, പൻഹാല കോട്ട, വിജയദുർഗ്, സിന്ധുദുർഗ്, ഗിഞ്ചി കോട്ട എന്നിവ ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ സംരക്ഷണയിലാണ്. അതേസമയം, സാൽഹെർ കോട്ട, രാജ്ഗഡ്, ഖാണ്ഡേരി കോട്ട, പ്രതാപ്ഗഡ് എന്നിവ മഹാരാഷ്ട്ര സർക്കാരിന്റെ പുരാവസ്തു പുരാവസ്തു മ്യൂസിയം ഡയറക്ടറേറ്റിന്റെ സംരക്ഷണയിലാണ്.
സുവർണദുർഗ് കോട്ട
തീരദേശ ഔട്ട്‌പോസ്റ്റുകൾ മുതൽ കുന്നിൻ മുകളിലെ കോട്ടകൾ വരെ വൈവിധ്യമാർന്ന ഭൂപ്രദേശങ്ങളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ കോട്ടകൾ ഭൂമിശാസ്ത്രത്തെയും തന്ത്രപരമായ പ്രതിരോധ ആസൂത്രണത്തെയും കുറിച്ചുള്ള സങ്കീർണ്ണമായ ധാരണയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. ഒരുമിച്ച്, അവ ഇന്ത്യയിലെ കോട്ട കെട്ടുന്ന പാരമ്പര്യങ്ങളിലെ നവീകരണവും പ്രാദേശിക അനുരൂപീകരണവും എടുത്തു കാണിക്കുന്ന ഒരു യോജിപ്പുള്ള സൈനിക ഭൂപ്രകൃതി രൂപീകരിക്കുന്നു.
സാൽഹെർ, ശിവ്‌നേരി, ലോഹഗഡ്, റായ്ഗഡ്, രാജ്ഗഡ്, ഗിഞ്ചി എന്നിവ മലമ്പ്രദേശങ്ങളിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്, അതിനാൽ അവ ഗിരികോട്ടകൾ (Hill Forts) എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ഇടതൂർന്ന വനങ്ങളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പ്രതാപ്ഗഡ് ഒരു ഗിരി-വന കോട്ടയായി (Hill-Forest Fort) തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഒരു പീഠഭൂമി കുന്നിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പൻഹാല ഒരു ഗിരി-പീഠഭൂമി കോട്ടയാണ് (Hill-Plateau Fort). കടൽത്തീരത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന വിജയദുർഗ് ഒരു പ്രധാന തീരദേശ കോട്ടയാണ് (Coastal Fort). അതേസമയം, കടലിനാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട ഖാണ്ഡേരി, സുവർണദുർഗ്, സിന്ധുദുർഗ് എന്നിവ ദ്വീപ് കോട്ടകളായി (Island Forts) അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
ഗിഞ്ചി കോട്ട
ഫ്രാൻസിലെ പാരീസിൽ നടന്ന ലോക പൈതൃക സമിതിയുടെ 47-ാമത് സമ്മേളനത്തിലാണ് ഈ ലിസ്റ്റിംഗ് നടന്നത്. ഇത് ഇന്ത്യയുടെ സമ്പന്നവും വൈവിധ്യപൂർണ്ണവുമായ സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന് ആഗോള അംഗീകാരം ലഭിച്ചതിലെ ഒരു സുപ്രധാന നാഴികക്കല്ലാണ്.
കമ്മിറ്റി മീറ്റിംഗിൽ, 20 അംഗരാജ്യങ്ങളിൽ 18 പേരും ഈ പ്രധാനപ്പെട്ട സ്ഥലം പട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താനുള്ള ഇന്ത്യയുടെ നിർദ്ദേശത്തെ പിന്തുണച്ചു. നിർദ്ദേശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ച 59 മിനിറ്റ് നീണ്ടുനിന്നു. 18 അംഗരാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള നല്ല ശുപാർശകൾക്ക് ശേഷം, എല്ലാ അംഗരാജ്യങ്ങളും, യുനെസ്‌കോ, ലോക പൈതൃക കേന്ദ്രം, യുനെസ്‌കോയുടെ ഉപദേശക സമിതികൾ (ICOMOS, IUCN) എന്നിവ ഇന്ത്യയുടെ പ്രതിനിധി സംഘത്തെ ഈ സുപ്രധാന അവസരത്തിൽ അഭിനന്ദിച്ചു.
മറാഠാ സൈനിക ഭൂപ്രകൃതികൾ, ജീവിക്കുന്ന സാംസ്കാരിക പാരമ്പര്യത്തിന്റെ അസാധാരണമായ സാക്ഷ്യം, അവയുടെ വാസ്തുവിദ്യാപരവും സാങ്കേതികവുമായ പ്രാധാന്യം, ചരിത്രപരമായ സംഭവങ്ങളുമായും പാരമ്പര്യങ്ങളുമായും ഉള്ള ആഴത്തിലുള്ള ബന്ധം എന്നിവയെ അംഗീകരിച്ച്, (iv), (vi) മാനദണ്ഡങ്ങൾ പ്രകാരമാണ് നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ടത്.
ഈ പൈതൃക കേന്ദ്രങ്ങളെ യുനെസ്‌കോയുടെ പട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിന്റെ ലക്ഷ്യം, 196 രാജ്യങ്ങളിലെ സാംസ്കാരിക, പ്രകൃതി, സമ്മിശ്ര സ്വഭാവസവിശേഷതകളിൽ കാണുന്ന OUV-കളെ (Outstanding Universal Values) അടിസ്ഥാനമാക്കി പങ്കിട്ട പൈതൃകം സംരക്ഷിക്കുകയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയുമാണ്. 2021-25 കാലയളവിൽ ഇന്ത്യ ലോക പൈതൃക സമിതിയിൽ അംഗമായി.
പുതിയ ഇന്ത്യയുടെ ആഗോള വേദിയിൽ ഭാരതത്തിന്റെ പൈതൃകം ഉയർത്തിക്കാട്ടാനുള്ള നിരന്തരമായ പരിശ്രമത്തിന് ഈ ആഗോള അംഗീകാരം ഒരു തെളിവാണ്. ഈ ചരിത്രപരമായ നിധികളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിൽ ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെയും (എഎസ്ഐ) മഹാരാഷ്ട്ര സർക്കാരിന്റെയും ശ്രമങ്ങളെ ഈ അംഗീകാരം അടിവരയിടുന്നു.
കഴിഞ്ഞ വർഷം, ന്യൂഡൽഹിയിൽ നടന്ന ലോക പൈതൃക സമിതിയുടെ 46-ാമത് സമ്മേളനത്തിൽ അസമിലെ ചാരൈഡിയോയിലെ മൊയ്ദാമുകൾ ലോക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നു.
ലോക പൈതൃക സ്ഥലങ്ങളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഇന്ത്യ ആഗോളതലത്തിൽ ആറാം സ്ഥാനത്തും ഏഷ്യ പസഫിക് മേഖലയിൽ രണ്ടാം സ്ഥാനത്തുമാണ്. 1972-ലെ ലോക പൈതൃക കൺവെൻഷൻ 196 രാജ്യങ്ങൾ അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.
ലോക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിന് പരിഗണിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് ഏതൊരു സ്ഥലത്തിനും നിർബന്ധമായ പരിധിയിലുള്ള 62 സൈറ്റുകൾ ഇന്ത്യയുടെ താൽക്കാലിക പട്ടികയിലുമുണ്ട്. എല്ലാ വർഷവും, ഓരോ അംഗരാജ്യത്തിനും ലോക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ലോക പൈതൃക സമിതിയുടെ പരിഗണനയ്ക്കായി ഒരു സൈറ്റ് മാത്രം നിർദ്ദേശിക്കാം.
With input from PIB
